ศาสตร์-อศาสตร์ เข้ามาข้างนอก ออกไปข้างใน

หนังสือเล่มนี้เจตนาจะทบทวนข้อท้าทายร่วมสมัยที่มีต่อสังคมวิทยาและมานุษย วิทยา รวมถึงพิจารณาแนวโน้มใหม่ๆ ในการทำงานทางสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา โดยเน้นไปที่ข้อท้าทายที่เกิดจากลักษณะหลัก 2 ประการของศาสตร์สาขานี้ คือ ความเป็นศาสตร์สมัยใหม่ (modern science) และความเป็นศาสตร์ที่ศึกษาภาวะสมัยใหม่ (science of modernity) บทความในเล่มสนใจสืบสาวผลพวงของภววิทยาแบบสมัยใหม่ที่แบ่งแยกโลกของธรรมชาติ ออกจากโลกของความหมายอันนำไปสู่การแบ่งแยกศาสตร์ (science) ออกจากอศาสตร์ (non-science) ซึ่งในที่นี้ ศาสตร์จะใช้หมายถึงวิทยาศาสตร์ ส่วนอศาสตร์หมายถึงทั้งหมดทั้งปวงที่อยู่นอกขอบเขตความเป็นวิทยาศาสตร์ เช่น ปรัชญา มนุษยศาสตร์ ตลอดจนความเชื่อทางศาสนา ขนบประเพณี และอุดมการณ์ต่างๆ

ศาสตร์สาขาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาแม้จะมีประเด็นศึกษาเน้นไปที่โลกของความ หมายมากกว่าโลกธรรมชาติ แต่ในเชิงวิธีหาความรู้กลับตกอยู่ในการถกเถียงอย่างยาวนานระหว่างความเป็น ศาสตร์หรืออศาสตร์ ซึ่งในทางปฏิบัติมักนำไปสู่การแยกขั้วทางความคิดและแยกค่ายทางการทำงาน การแบ่งแยกที่ว่านี้ถูกตอกย้ำให้แบ่งแยกกันมากยิ่งขึ้นผ่านกระบวนการจัด ระเบียบทางสังคมในโลกของวงวิชาการที่เน้นความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน (academic professionalization) การจัดระเบียบทางสังคมเช่นนี้ แม้จะเอื้อต่อการสร้างความก้าวหน้าในสาขาวิชา แต่ก็ตีกรอบจำกัดในการรับรู้และศึกษาโลก ความตระหนักในข้อจำกัดดังกล่าวทำให้เมื่อไม่นานมานี้มีข้อเรียกร้องเรื่องสห วิทยาการ พหุวิทยาการ หรือข้ามพ้นวิทยาการ (interdisciplinary, multidisciplinary, or transdisciplinary) แต่ต่อมาบทเรียนเชิงปฏิบัติก็เริ่มชี้ให้เห็นว่า นี่มิใช่สิ่งที่ทำได้โดยง่าย เพราะทุกศาสตร์ล้วนแล้วแต่ตั้งอยู่บนฐานคติมากมายที่ล้วนเป็นอุปสรรคและ บดบังการเข้าใจโลกจากฐานคิดแบบอื่น พัฒนาการเช่นที่ว่ามานี้เองที่นำไปสู่ข้อเรียกร้องที่ถอนรากถอนโคนยิ่งกว่า เดิม นั่นก็คือการเสนอให้มีการกลับมาทบทวนภววิทยาของยุคสมัยใหม่เสียใหม่ และภววิทยาพื้นฐานที่สุดของศาสตร์สมัยใหม่ก็คือ การแบ่งแยกโลกธรรมชาติออกจากโลกของความหมาย

• 50 ปี คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา
• ศาสตร์ อศาสตร์ : เข้ามาข้างนอก ออกไปข้างใน จันทนี เจริญศรี
• ปาฐกถา "ศาสตร์ กับ "สหวิทยาการ" : กระบวนทัศน์และความท้าทาย ในโลกวิชาการสมัยใหม่ เสมอชัย พูลสุวรรณ
• ข้ามศาสตร์ ประวัติศาสตร์กับความหมาย เมื่อความตายกลายเป็นตาราง ศุภวิทย์ ถาวรบุตร
• นายเถื่อนกับนายดำ ชูศักดิ์ ภัทรกุลวณิชย์
• ศาสตร์-อศาสตร์ ศาสตร์-อศาสตร์: มานุษยวิทยา ณ จุดเปลี่ยนทางภววิทยา - ความไม่ (เคย) เป็นสมัยใหม่ของศาสตร์
• อศาสตร์: อวัตถุวิสัย อมนุษยนิยม และเครือข่าย-ผู้กระทำ ของ บรูโน ลาตูร์